HASAN TEZCAN computer science

Versiyon Kontrol Sistemi GIT | Hasan Tezcan

Versiyon Kontrol Sistemi GIT

Hoşgeldin bugün versiyon kontrol sistemleri hakkında konuşacağız? Ama önce sana şunu sormak istiyorum;

Daha önce hiç versiyon kontrol sistemi kullandın mı?

Bugüne kadar hiç bir versiyon kontrol sistemini kullanmadığınızı düşünüyor olabilirsiniz. GIT, GitHub senin için çok yeni kavramlar olabilir! Ama size bu kavramların aslında hiç de öyle gözüktüğü gibi yabancı olan şeyler değil üstelik hayatın olağan akışında denk düşütüğünüz ve üstüne üstlük pratik de ettiğiniz kavramlar olduğunu sizlere izah edeceğim.

Öyleyse haydi başlayalım.

Hayatımızda farkında olmadan versiyon kontrol’ü yaptığımız noktalar!

Hayatın olağan akışında kişiler yazılımcı olsun olmasın muhakkak versiyon kontrolleme ile meşgul oluyorlar. Bu tecrübe ilk başlarda bilinçizce ya da bir başka değişle farkında olmadan cereyan ediyor.

1- Oyunlardaki SAVE/LOAD sistemleri

Oyunlarda yaptığınız save işlemi aslında bir versiyon kontrol işlemidir. Karakterinizin o anki halini kaydeder olası bir durumda kaydettiğiniz yerden devam edersiniz. Bu kayıtlar için bir isim belirleyebilirsiniz. Ve o karakterin birçok durmunu bu save’lerde saklayabilirsiniz.

GTA Vice City, Max Payne gibi hikaye bazlı oyunlarda bu kullanımı sıkca görürüz.

version_kontrol_sistemi

2- Dijital ödevler

Okuldan verilen (dijital ortamda) herhangi bir ödevi (projeyi) yaparken böyle bir tablo ile muhakkak karşılaşmışsınızdır.

version_kontrol_sistemi

Projeniz üzerinde yapılan değişikleri bir şekilde saklamak için bu görselde olduğu gibi farkına varmadan kendi versiyon kontrol sistemini geliştirirsiniz! ve bunu bir fiil kullanırsınız.

Bu versiyon kontrol sistemi tamemen hayatta kalam dürtileri ile ortaya çıkmış bir yöntemdir. Ödevinizin çalışan en iyi halini kaybetmeyi asla istemezsiniz. Ve öyledir ki bu gibi durumlarda karşı karşıya kalan bir çok kişi buna benzer bir yolu kendi kendine keşfederler. Bu akla gelen en ilkel versiyon kontrollemedir.

Bu ilkel yönetemin, çıkan dosya kaosundan sebep ölçeklendirileblir olmadığı ortadadır ve bu sebeple iyi düşünülmiş bir versiyon kontrol sistemine ihtiyaç duyarız!

Bugün sizlerle birlikte yazılım alanı için var olan versiyon kontrol sitemlerinden ve günümüzde yaygın olarak kullanılan GIT version kontol sisteminin nasıl kullanıldığından bahsedeceğim.

Versiyon Kontrol Sistemi Nedir?

Versiyon kontol sistemleri herhangi bir proje üzerine çalışırken size yaptığınız değişiklikler ve yenilikler arasında boğulmadan temiz bir şekilde çalışabilme imkanı sunar.

Version kontol sistemleri ile çalışamayı öğrendikten sonra bir proje üzerinde zamanda geri gidebilir projenizin falanca zamanki halini o günkü hali ile inceleyebilir ya da projenizin o anki halini bozmadan üzerine yeni denemeler yapabilir ve bu denemeniz istediğiniz gibi olursa ana projenize bu özelliği ekleyebilirsiniz.

Bu söylediklerimi en başta gördüğümüz insan beyninin direk oluşturduğu versiyon kontrol sistemi ile yapmaya kalkmak bi yerde mantıklı olsa da bu yöntemle devam etmek bir yerden sonra sizi sinir krizlerine sokabilir hata ve hata projeninizi geliştirecem derken çalışır halinden de olmanıza sebep olablir.

Gelin şimdi var olan versiyon sistemlerne bir göz atalım.

[0], [1]

Bu versiyon kontol sistemlerinden kimileri hala aktif; kimileri de şu an kulladığımız versiyon kontrol sistemlerine zamanında ilham olmuş fakat şu an ömürlerini doldurmuş durumdadırlar.

Bugün biz günümüzde en yaygın kullanılan versiyon kontrol sistemi GIT ile çalışacağız ve projelerimizi git ile yönetmeyi öğreceğiz.

Git Nedir?

Git özgür ve dağıtık bir version kontrol sistemidir. GIT, linux’ü geliştiren ekibin o zamanlar kullandıkları BitKeeper adlı proje yönetim araçının ücretsiz lisans anlaşmasının bitmesi ile Linus Toravalds ve ekibinin BitKeeper’ı kullanırken yaşadıkları sıkıntıları da göz ederek tasarladıkları 2005 yılında ortaya çıkan bir versiyon kontrol sistemidir.

Git ismi, Linus Torvalds tarfından Git’in ilk versiyonunun yayımlanması ile verilmişitir. Aslında Git kelimesi İngiliz ingilicesinde “aptal” anlamına gelen argo bir kelime. [2]

bakınız: A Short History of Git

git_dictionary

Ayrıca Linus Torvalds “GIT” isminin açılımını şu şekilde ifade ediyor;

Neden Versiyon Kontrol Araçları kullanırız?

Genel olarak bir şeyler üretirken hızlı hızlı ilerleme yolunu seçiyoruz. Yazılım geliştiriken de verilen bir ödevi hızlıca bitirip teslim etmek çok daha kolayımıza gelebiliyor.

Ödevlerin kapsamı küçük olduğu zaman bu yaklaşım gerçekten pratik bir çözüm olabiliyor. Fakat işler büyüdüğünde yani profesyonelleştiğinde hızlı hızlı hareket etmek zorlaşıyor ve hata payınız git gide büyüyor.

Böyle büyük çaplı işlerde ya da finansal sorumluluğunuz olan projelerde hata yapma şansınız çok daha az oluyor.

İşte tam bu durumu idare etmek ve yönetmek için versiyon kontrol kulanmak kaçınılmaz oluyor.

Başta angarya gibi gelen bu süreçin; bir hata ile karşı karşıya kaldığında ve versiyon kontorlü yaptığınız için bu hataya hızlıca çözüm getirebildiğinizi gördüğünüzde hiç de angaryadan olmadığını anlıyorsunuz.

Satranç oyunu bu durumu anlamak ve açıklamak için çok güzel bir benzetme.

Eğer bir satranç musabakası izlediyseniz oyuncuların her hamleden sonra tahtanın yanı başındaki bir kağada bir şeyler yazdıklarını görmüşsünüzdur.

Satranç oyuncuları bu kağıtlara oyun esnasında yapılan hamleleri not etmektedirler. İki oyuncu da bu hamleleri kaydeder. Maç sonunda bu kaydedilen hamleler sayesinde o maç baştan sona incelenebilir hale gelir. Yani o maçı her versiyonu ile iki oyuncu kayıt altına almış olur.

imgName
Chess score sheet example - source

Öteyandan arkadaşlar arasında keyfine yapılan hızlı maçlar esnasında. Bu işlemi yapmak sizlere büyük bir angarya olarak gelebilir. İşte burada karar mekanizması yaptığınız projenin-işin sizin için ne kadar önemli-değerli-kaybedilemez olduğudur.

Kısa süreli ve ileriye dönük bir beklenetiniz olmadığı durumlarda kullanmak gereksiz olabilir. Fakat genel olarak bunun dışındaki tüm durumlarda kulanmakta fayda vardır! :)

Git Nasıl kullanılır?

Git’in Temelleri

Öncelikle git versiyon kontrol sistemi yazılımının bilgisayarınızda yüklü olması gerekiyor.

Bu yazılımın bilgisayarınızda var olup olmadığını öğrenmek için GNU/Linux bir işletim sistemi kullanıyorsanız paket yöneticiniz ile git programnı aratıp bilgisayarınıza yüklü olup olmadığını öğrenebilirsiniz.

git_is_exist

Eğer GNU/Linux dışında bir işletim sistemi kullanıyorsanız kurulum aşamalarınıa git’in resmi sitesinden bakabilirsiniz.

git init

Projemizi versiyonlamak için önce proje dizinimize girip ardından da git init komutunu yürütmemiz yeterli.

$ git init
Initialized empty Git repository in /projenin_adresi

Komutu yürüttükten sonra projemiz içinde hiç bir şey değişmemiş gibi görünüyor fakat öyle değil.

$ ls -a
.  ..  .git

Git yazılımını projemizden başlatıktan sonra projemiz içine gizli halde gelen .git dizinini görmekteyiz. Bu dizin içinde versiyonlamaya dair tüm dosyalar tutuluyor.

Bu dosyanın silinmesi halinde tüm versiyonlama işlemlermiz yok olacakıtır.

!!! Hatalı bir git init çalıştırılması durumunda .git dizinini silmek versiyon kontrolünü dizninizden kaldıracaktır.

git_areas

Commit Nedir ve Nasıl Çalışır?

GIT aslında bir takip aracıdır. Sizin yaptığınız tüm hamleleri izler. Aynı demin bahsi geçen satranç maçlarında oyuncuların maçları takip ettikileri gibi.

Tabi GIT’in bu takibi yapabilmesi için onu doğru şekilde yönlendrimemiz gerekiyor şimdi bunu nasıl sağlarız onu öğreneceğiz.

Öncelikle değişikliklerin yaşam döngüsünü anlamamız gerekir.

Değişikliklerin yaşam döngüsü!

git_areas

Üç aşamalı bu yaşam döngüsünün başlangıçı working directory‘dir. Bu çalışıyor olduğumuz dizini ifade eder. Bunu vsCode’da çalışırken çalıştığımız dosyalar olarak da düşünebiliriz. Git comutlarını yürüttüğünüz dizin working directory olarak kabul edilir. Bir alt dizine gidip orada işlem yaparsanız working directory‘yi o dizin olacak şekilde kabul etmiş olursunuz.

Bir sonraki aşama ise staging area‘dır. Bu yanlızca bir ara aşamadır. Working directory‘de yaptığınız değişikliklerden versiyonlamak istediklerinizi seçer ve bu aşamaya gönderirsiniz. Yapılan bu değişiklerini bu aşamaya göndermek için;

git add dosya-adı

gibi bir söz dizimi kullanılır. Bu sayede sadece o dosya içindeki değişiklikler staging areaya taşınacaktır. Eğer birden fazla dosyayı birden bu alana taşımak isterseniz o zaman

git add .

demeniz yeterli olacaktır. Bu komut o dizin içine yapılan tüm değişikleri staging areaaya taşıyacaktır!

Bundan sonraki aşama ise .git directory‘dir. Burada yapılan değişikler kaydedir ve paketlenir. Bu paketlenmiş snaphot’lara commit adı verilir ve bu commit’lerin oluşma serüvenindeki son adımdır.

Staging’e (Saheye) çıkarılmış değişikleri versiyonlamak için (commitlemek için) kullanmamız gereken komut ise

git commit -m "Commit mesaji"

Bu noktadan sonra değişikliklerimiz kayıt edilmiş olacaktır.

..
..
..

Bu durumu bir analoji ile ifade etmek istersek…

Çay Tepsisi Anolojisi

Bazen commit’lerin oluşum öyküsü biraz soyutca kalabiliyor. Bu sebeple çay tepsisi benzetmesi ile kafalarda biraz daha yer etmesini sağlamamız mümkün olabiliyor.

git_areas

Mutfağı bir çalışma alanı gibi düşünebiliriz burada çay, kahve hazırlanıp salondaki kişilere içmesi için göndermek isteniyor gibi varsayabiliriz.

Bu durumda bize geçici bir konak lazım olacaktır ki buna tepsi diyebiliriz. Hazırlanan çay kahveler salonda bunları kim içecek diye isimlendirilerek içilmek üzere salona gönderiliyor.

Bunu bir commitin oluşma aşamaları gibi somutlayabiliriz.

..
..
..

git status

Git status ile projedeki değişikliklerin anlık durumlarını kontrol ederiz. Herhangi bir adımı uygulamadan önce durum bilgisini görmek bizi daha az hataya sevk edecektir.

git add

Commit döngüsünde üzerinde durmuş olsak da üzerinden bir defa daha geçebiliriz.

iki tür dosya durumu vardır bunlar tracked ve untracked

Dosyaları staging area’ya almak için - stage

$ git add <dosya_adı>

stagin areaden çıkarmak için - unstage

$ git rm --cached <dosya_adı>

bu olaylar direk .git dosyalarına yansır bunu göremek için

ayrı bir terminalde şu komutu çalıştırsanız değişiklerikeri takip edebilrsiniz.

$ watch -n .5 tree .git

3 adet git objesi vardır bunlar;

[3]

Bu konuya ilerleyen zamanlarda daha da detaylıca değiniyor olcağım!

git commit

a new snapshot

Bir commit geri gider yani HEAD kafasını bir önceki commitin kine eş hale getirir. Son durumdan kalan değişikler untracked hale gelir.

git reset HEAD~

git_areas

Commit mesajı oluşturuken dikkat edilmesi gereken noktalar.

git log

Branchlar ile çalışmak

git brach

bütün brachları listeler

git branch

brach oluşturmak

git checkout -b <branch_adi>

local brach silmek

git branch -d <branch_adi>

brachdaki güncellemeleri uzak depoya yollar

git push origin <branchname>

git stash

git stash

git stash pop

.gitignore dosyası

https://careerkarma.com/blog/gitignore/

git config

Versiyonlamaya başlamadan önce yazacağımız kodların kimin tarafından yazılıdığının bilinmesi açısından GIT ayarlarımızı yapmamız gerekiyor.

hali hazırdaki git ayarlarını görmek için

$ git config --list

Henüz bir ayar girmemişseniz boş bir çıktı alacaksınız. Ayarlamak için;

$ git config --global user.name "kullanıcı_adınız"
$ git config --global user.email "mail_adresiniz"

Şimdi projemizi versiyonlamak için hazırız.

Annotation

Annotation denen bir kavramdan bahsetmek istiyorum. Türkçe dipnot demek olan bu kavram yazılan kod satırlarının kim tarafından yazıldığını ifade eder. Demin girdiğimiz git config’leri (ayarları) bu annotation’larda gözükür. Bu kullandığınız ide ya da metin editorlerinde ya kendiliğinden gelecektir ya da eklenti şekilde kurulabilir.

git_annotation

Annotation’lar sayasinde bir projede çalışırken okduğunuz kodun kim tarafından ne zaman yazıldığını görebilirsiniz. Ve dilediğiniz zaman bu kod parçacıkları için kodun sahibi ile belirttiği e-posta adresi ile ileteşime geçebilirsiniz.

Yani annotation’lar bir nevi imza görevi görür.

bakınız: vsCode için git lens eklentisi

Özel sorunlar ve çözümleri

Repo transfer etmek

Bunun için iki yol mevcut; biri tüm commitlerinizi de saklayıp trasnfer etmek, diğeri de hiç bir commitinizi saklamadan trasfer etmek.

İkinci yol en basit olan hadi onla başlayalım.

Bir git reposunu commit geçmişSİZ yeni bir repoya taşıma

Repolarımızda git ile ilgli tüm dosyalar .git adlı bir dizinde tutulur. Config dosyalarımız, commit geçmişimiz vb. tümü bu dosya içindedir.

Bizim commitlerimizi saklama gibi bir derdimiz yoksa bu dosyayı silmemiz gerekir ki tüm commitlerden arınalım ve yeni bir başlangıç yapalım.

GNU/Linux sistemlerde gizli dosyaları görmek için ctrl + h kısa yolunu kullanabilirsiniz.

rm -rf .git

dedikten sonra repo içindeki tüm dosyaları yeni reponuza yapıştırıp ilk commitinizi atabilirsiniz.

git add .
git commit -m "Initial commit"

Bir git reposunu commit geçmişi ile beraber yeni bir repoya taşıma

Git reponuzu commit geçmişi brachları ve tag’ları ile beraber yeni bir repoya yüklemek.

Hadi bu durmu simule edelim elinizde bir repo var ve bu repoyu bambaşka yeni bir repoya taşımak istiyorsunuz. Tüm commitler ile beraber. Taşıyacağınız repo bir başka kişinin reposu olabilir ya da bir organizasyon reposu olabilir. Bu hiç bir şeyi değiştirmez. Peki nasıl yaparız?

1- İlk olarak transfer edeceğiniz repoyu belirleyin. Belli bir reponuz yoksa yeni bir repo oluşturun.

2- Sonrasında eski reponun bir mirror reposunu yaratarak başlayacağız.

git clone --mirror old-repo-url new-repo-name

old-repo-url yazan kısma taşımak istediğiniz reponun url’ini yazın. ve new-repo-name yazan yere de trasfer edeceğiniz reponun adını yazın.

3- Repoya girin ve eski(orjinal) reponun remote referans bilgisini temizleyin.

cd new-repo-name

Remote referans bilgisini sildiğinizi bu çalıştırılabilir ile kontrol edebilirsiniz.

(Q ya basarak çıkabilirsiniz.)

git config --list

git remote remove origin

Bu çalıştırılabiliri çalıştırdıkran sonra remote bilgisinin artık olmadığını göreceksiniz.

4- Yeni reponunuzun remote bilgisini ekleme

Github, gitlab ya da bitbucket uzak reponuz neredeyse uzak reponuzun remote linkini local reponuza bu şekilde ekleyin;

git remote add origin new-repo-url

new-repo-url yerine uzak reponuzun(remote) URL’ini girin.

5- Yapılan tüm düzenlemeleri uzak repoya yollayın

git push --all
git push --tags

6- Uzak deponuzu clone’layın ve üzerinde çalıştığınız repoyu silin

Bir üst dizine çıkıp üzerinizde çalıştığınız repoyu silin. Bu adımı bu repo üzerinde bu hali ile çalışamadığımız için gerçekleştiriyoruz. Bu haliyle içinde git dosyaları açık şekilde çalışıyor. Ve bu istemediğimiz bir şey.

cd ..
rm -rf new-repo-name

Sonrasında uzak repomuzdan(remote) bilgisayarımıza(local) tekar indiriyoruz.

git clone new-repo-url

new-repo-url yerine uzak reponuzun(remote) URL’ini girin.

Bu aşamadan sonra reponuzu commitleri ile birlikte yeni reponuza transfer taşımış bulunuyorsunuz.

Fork edilmis bir repoyu ana repo ile senkron etmek!

Aidiyetligi sizde olmayan bir repoya pull request attınız ve pull requestiniz merge oldu. Üzerine başka değişiklikler yapıldı ya da yapılmadı. Zaten merge olduktan sonra sizin reponuz bir commit geri kalıyor. Ve onu senkron etmeniz gerekiyor.

Bunu nasıl yaparız?

Komut satırı üzerinden nasıl yapılacağına bakalım.

$ git remote add upstream <original-repo-url>

$ git fetch upstream   # update local with upstream

$ git diff HEAD..upstream/master     # see diffs between local and upstream/master (if there is no diff then both are in sync)

$ git pull upstream master           # pull upstream's master into local branch

$ git push origin HEAD               # push to your forked repo's remote branch

[0]

Ana uzak repoyu değiştirmek. Change origin remote

Hali hazırda geliştirdiğin codebase’i farklı bir repoya yönlendirebilirsin. Bunu yapmak için;

git remote set-url origin [email protected]:REPO/ADRESI

Bu noktadan sonra orgin adresin degiişmiş olacak. Test etmek için;

git remote -v origin

..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..

Faydalı Kaynaklar:

</p>

Cheat Sheets

November 21st , 2019 by Hasan Tezcan
Lütfen paylaşın!